SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ
I) Karşılıklı konuşmalar

Mülâkat (görüşme)

Sohbet (söyleşi)

II) Topluluk karşısında yapılan konuşmalar

Konferans

Brifing (sunu)

Nutuk (söylev)

III) Tartışmalı toplantılar

Münazara

Açık oturum

Panel

Forum

Sempozyum (bilgi şöleni)

Seminer

Kongre

Görüşme (mülâkat): Ünlü siyaset, sanat ya da bilim adamlarını çeşitli yönleriyle tanıtmak ya da bazı konulardaki görüşlerini öğrenmek amacıyla soru-cevap şeklinde gelişen karşılıklı konuşmalardır.
Görüşmeyi yapan kişi görüşeceği kişi hakkında önceden bilgi edinmeli, sorularını hazırlamalı, konuşma esnasında konuşmacının sözünü kesmemeli ve tarafsız olmalıdır.

Söyleşi/sohbet karşılıklı konuşmaya dayanan samimi bir konuşma türü iken mülâkattaki konuşmalar sohbet havasından uzak, daha resmî bir şekilde yapılır.
Konferans: Yazar, düşünür ya da alanında uzman kişilerin bir konuda bilgi vermek amacıyla topluluk önünde yaptıkları konuşmadır. Konuşmacı uzmanı olduğu alanla ilgili açıklama yapmak ve dinleyenleri bilgilendirmek zorundadır. Konferanstan önce konuşmacı bir başkası tarafından dinleyicilere kısaca tanıtılır.
Topluluk önünde yapılan konuşmalarda konuya önceden hazırlanılması ve konuşmanın belli bir plan dahilinde yapılması önemlidir. Konuşmanın etkili olabilmesi için konuşmacı sözlü anlatım tekniklerine uymalı, elindeki notları okumamalı, düşüncelerini açıklıkla ifade edebilmelidir.
Konferansın bitiminde dinleyiciler konuşmacıya soru sorabilir.
Nutuk (söylev): Belli bir amaç için toplanmış bir kalabalığa belli bir fikri, duyguyu aşılamak için coşkulu ve edebi bir dille yapılan konuşmalardır. Konuşmalar genellikle milli ve toplumsal konularda olur. Konuşmacı (hatip) inandığı gerçekleri dinleyenlere de benimsetmeye, onları etkilemeye çalışır.

Konuşmacı belli bir plana göre konuşmalı, inandırıcı olmalı, dinleyenleri etkilemek için jest ve mimikleri ile vurgu ve tonlamaya da dikkat etmelidir. Nutukta özellikle sonuç bölümünün etkili olması önemlidir.

Tartışmalı toplantılar:
Tartışmalarda konuşmacılar konuşacakları konuya hakim olmalı ve mutlaka daha önceden hazırlık yapmalıdır. Tartışma sırasında karşıt görüşleri savunanlara karşı saygılı olunmalı, konuşmacıların sözü kesilmemeli, konuşmacının kendisi değil, görüşleri esas alınmalıdır.
Münazara: Karşıt görüşleri savunan iki grubun önceden belirlenen bir konu hakkında düşüncelerini savunmasına dayanan bir tartışmalı toplantı türüdür. Gruplardan biri konuyu olumlu /tez, diğeri olumsuz/antitez yönleriyle savunur.
Gruplar genellikle üç kişiden oluşur. İki grubun da başkanı vardır. Hangi grubun ilk sözü alacağına kurayla karar verilir veya konuşmaya antitezi savunan grup başlar. Başkan önce grubunu tanıtır, savunacakları konu hakkında kısa bir bilgi verir. Grup üyeleri kendilerine verilen süre içinde dönüşümlü olarak söz alır ve fikirlerini savunurlar. Son konuşmayı başkan yapar ve bir sonuca ulaşır.
İlk konuşmadan sonra ara verilir ve aradan sonra gruplar birbirlerinin görüşlerini çürütmek için son bir konuşma daha yaparlar. Bu konuşmayı gruptaki herhangi bir kişi yapabilir.
Tartışmanın başarılı ve amacına uygun olabilmesi için grupların önceden bir araya gelmesi, iş bölümü yapması ve konuyu hangi açılardan ele alacaklarına karar vermesi gerekir.
Konuşma sırasında metin kullanılması yanlıştır.
Münazarada tartışan iki grubun dışında bir de jüri bulunur. Jüri en az üç kişiden oluşur.
Konuşmaların sonucunda jüri konuşmacıları değerlendirir ve yaptığı puanlamanın sonuçlarını açıklar. Jüri değerlendirmesini yorum ve kanıtların inandırıcılığı, konuşma yeteneği, konuya hakimiyet, nezaket, tezin ortaya konulması ve karşı tezlere verilen cevaplar vb. ölçütleri dikkate alarak yapar.
Münazarada tartışılan konudan çok tezi ortaya koyma, antitezleri çürütme ve jüriyi etkilemek önemlidir. Bunun için karşı tarafın görüşleri iyi dinlenmeli, zayıf noktalar tespit edilip karşı tezler ona göre belirlenmelidir. Münazara sırasında konuşmacılar gerekirse not alabilir.

Konuşma sırası:

Esas konuşmalar

a) Birinci konuşmacı (olumlu)

b) Birinci konuşmacı (olumsuz)

c) İkinci konuşmacı (olumlu)

d) İkinci konuşmacı (olumsuz)

Son konuşma:

e) Olumsuz

f) Olumlu
Açık oturum: Bir başkan ve en az üç konuşmacıdan oluşur. Herhangi bir konu o konunun uzmanı olan kişiler tarafından kendilerine verilen süre içerisinde ele alınıp tartışılır. Konuşmanın sonunda belli bir sonuca ulaşılması gerekmez.
Panel: Bir açık oturum şeklidir. Açık oturumdan farkı konuşmacıların kendilerine ayrılan sürede yaptıkları konuşmalardan sonra birbirlerine soru sorabilmeleridir. Ayrıca dinleyicilerin de konuşmacılara soru sorma hakkı vardır.
Forum: Panel gibi bir açık oturum şeklidir. Forumun açık oturum ve panelden farkı dinleyicilerin de konuşmaya katılmasıdır. Dinleyiciler de yapılan tartışmaya katılıp kendi fikirlerini ifade edebilirler. Forumda konuşmacı sayısı fazla olacağından başkan konuşmaları iyi idare etmek zorundadır. Forum daha çok güncel konular hakkında yapılır. Konuşmacıların konuşacakları konu hakkında önceden hazırlık yapmaları gerekmez.

Açık oturumda başkan önce tartışılacak konu hakkında kısa bir bilgi verir ve konuşmacıları tanıtır. Başkan konuşmacıların rahat konuşabilecekleri bir ortam hazırlamakla yükümlüdür. Konudan uzaklaşanları, konuşmacıların sözünü kesenleri uyarır. Tarafsız olmak zorundadır.
Konuşmacılar başkanın izni olmadan konuşamaz ya da konuşan kişinin sözünü kesemezler. Konuşmacılar birbirlerinin sözünü tekrar etmezler, konuyu farklı yönleriyle ele alıp değerlendirirler.
Konuşmanın sonunda başkan oturum boyunca tartışılan fikirleri özetler. Konuşmalardaki ortak ve farklı noktaları belirtir.
Sempozyum (bilgi şöleni): Sanat ve bilim alanında uzmanlaşmış kişilerin bir araya gelerek belli konularda konuşma yaptıkları, kendi alanlarıyla ilgili sorunları tartıştıkları ve sonuca ulaştıkları bilimsel toplantılardır. Sempozyumdaki konuşmalar belli bilim alanları dahilinde yapılır. Konuşmalar birbirlerini bütünleyici niteliktedir.
Sempozyumlar belli bir zaman diliminde yapılır ve birçok oturumdan oluşur. Her oturumda bir başkan ve 3 ila 6 konuşmacı yer alır. Her konuşmacının yaklaşık 15-20 dakikalık konuşma süresi vardır. Oturumun sonunda dinleyiciler konuşmacılara soru sorabilir. Dinleyiciler de belli bir alanın uzmanı olan kişilerdir.
Başkan konuşmacıları tanıtmak, konuşmaların verilen süre içerisinde yapılmasını sağlamak ve konuşmaları belli bir sonuca bağlamakla yükümlüdür.
Sempozyumdaki konuşmalar bilimsel değer taşır. Konuşma metinleri “bildiri” adıyla yayımlanır.

Tartışmalarda Başkanın Görevleri

—  Tartışmayı yönetir.

—  Tartışma başlamadan önce konu hakkında bilgi verir, tartışma için uygun ortamı yaratır.

—  Konuşmacılara belli bir süre içinde konuşma hakkı verir.

—  Adil ve tarafsız olur.

—  Konunun dağılmasını önler.

—  Konuşmacıların birbirlerinin sözünü kesmelerini engeller

—  Tartışma sonunda konuyu özetler ve varılan sonucu açıklar.

Konuşmacının Görevleri:

—  Sakin ve doğal olmak; ön yargılı ve saygısız olmamak

—  Gerektiğinde notlar almak ve bunlardan yararlanmak

—  Diğer konuşmacıların sözünü kesmemek

—  Doğruluğundan emin olunmayan düşünceler üzerinde ısrar etmemek

—  Konu dışına çıkmamak

 

Sunum Yaparken Dikkat Edilecek Unsurlar

• Konu seçimi: Herkesin ilgisini çekebilecek, yararlı, dersin içeriğine uygun, araştırma yapmaya elverişli konular seçilmelidir. Sunum yapan kişi anlattığı konuya hakim olmalıdır.
• Sunuma hazırlanırken farklı kaynaklardan yararlanılmalıdır. Tek kaynak olarak Wikipedia kullanılmamalıdır. Öğrenci sunumun sonunda kaynaklarını belirtmelidir.
• Sunumun başlangıcında konuşmacı kendini tanıtmalı, dinleyicilere sunumun içeriği/planıyla ilgili bilgi vermeli, sunumun amacı ve kapsamını belirtmelidir.
• Sunum belli bir düzene/ plana göre yapılmalıdır.
• Sunumda sürenin iyi kullanılması gerekir. Seçtikleri konuyla ilgili daha detaylı bilgi vermek isteyenler ek süre kullanabilir. Kısa süren sunumlar dinleyicide sunuma iyi hazırlanılmadığı izlenimi uyandırır.
• Sunum yaparken akıcı bir dil kullanmaya, diksiyona özen gösterilmelidir. Anlamları bilinmeyen kelime ve kavramlar ile İngilizce kelimeler kullanmaktan kaçınılmalıdır.
• Sunum yapan kişi dinleyenlerle göz teması kurmalı ve onların tepkilerini ölçmelidir.
• Sunumda görsel malzemelerden yararlanılabilir. Sınıfta projeksiyon yoksa resim, fotoğraf kullanılabilir ya da tahtaya yazı yazılabilir.
• Sunumda power point kullanacak olanlar bilgileri yalnızca bilgisayardan okumamalıdır. Sunumda amaç okumak değil, anlatmaktır.
• Sunum esnasında beden diline, jest ve mimiklere, ses tonuna dikkat edilmelidir. Sunum esnasında kendine güvenmek, doğal davranmak ve dinleyenleri küçümsememek de önemlidir.
• Anlatılanlar mutlaka bir sonuca bağlanmalı ve varsa sunumda yararlanılan kaynaklar belirtilmelidir.
• Dinleyiciler sunum yapan kişiye karşı saygılı olmalı, onu rahatsız edecek davranışlardan kaçınmalıdır. Dinleyiciler sunumu bölmemeli, sorularını sunum sonrasına saklamalıdır.