MAKALE: Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir konuya açıklık getirmek, bir tezi savunmak, bir deneyin sonuçlarını duyurmak amacıyla yazılan bilgilendirici ve öğretici yazılardır. Makale yazarı bilgi verirken çeşitli kanıtlardan yararlanarak bir sonuca ulaşır.

Makaleler bilimsel içerikli yazılar olduğu için makalede nesnel bir dil kullanılır.

Makaleler bilimsel ve toplumsal makaleler olmak üzere ikiye ayrılır. Bilimsel makaleler, konusunda uzman bilim insanları tarafından bilimsel dergilerde/ hakemli dergilerde yayımlanır. Toplumsal makaleler ise toplumu ilgilendiren herhangi bir konuda yazılır, gazete ve dergilerde yayımlanır. Bilimsel makaleler belli bir alanda bilgi sahibi olan kişiler tarafından okunurken, toplumsal makaleleri herkes okuyabilir.

Makaleler planlı yazılardır. Giriş bölümünde öne sürülecek tez ortaya konur. Gelişme bölümünde yazar tezini kanıtlamaya çalışır. Bunun için de veri, belge ve delillere dayanarak görüşlerini açıklamaya çalışır. Sonuç bölümünde ise yazı boyunca savunduklarını bir sonuca bağlar.

 Makaleler incelenirken şu soruların yanıtları aranır:

• Makale kaç sayfa? Alt bölümlere ayrılmış mı? Kaç alt bölüm var? Bunlar adlandırılmış mı? Alt bölümler numaralanmış ya da başlıklandırılmışsa bunun bir mantığı ve düzeni var mı?
• Kaynaklar ne şekilde sunuluyor? (Dipnot, sonnot ya da metin içinde kaynakçaya gönderme yapma yöntemiyle, vb.) Kaynakların künye bilgileri düzgün ve tutarlı şekilde yazılmış mı?
• Adı geçen kaynaklar kaynakçada birebir belirtiliyor mu? Metinde belirtilip kaynakçada olmayan ya da kaynakçada olup metinde belirtilmeyen kaynaklar bulunuyorsa, bunun bir nedeni var mı?
• Kaynak belirtilmesi gerektiği halde belirtilmeyen yerler var mı?
• Makalenin künye bilgisini bir kaynakçada yer alacak şekilde yazalım.
• Makalenin konusunu, tezini ve vardığı sonucu bir-iki cümleyle özetleyelim.
• Makalenin nasıl bir okur kitlesine hitap ettiğini söyleyebiliriz? (Üniversite öğrencileri, lise düzeyi, konunun uzmanları, her türlü meraklı okur, vb.)
• Makaleyi 5-6 anahtar sözcükle temsil etmek istersek hangi sözcükleri seçeriz?
• Giriş ve sonuç kısımları beklentileri karşılayacak nitelikte mi?
• Yazar düşüncelerini nesnel biçimde sunuyor mu? Başkalarının görüşlerine, karşıt görüşlere yer veriyor mu? Görüşlerini ifade etme tarzı benmerkezci mi?
• Düşünce tekrarına rastlıyor muyuz?
• Yazarın üslubu nasıl? (Mesafeli, esprili, ironik, vb.)
• Makalede bilmediğimiz sözcükler geçiyor mu? Varsa anlamlarını araştıralım.
• Makale, düşüncelerimizde bir fark yarattı mı? Hangi konuda?
• Zihnimizde yeni sorular doğurdu mu? Yazara hangi soruları yöneltmek isterdik?

Yazara yöneltmeyi düşündüğünüz temel bir eleştiri var mı?

(Kaynak: tk.bilgi.edu.tr/…/TK-makale_inceleme_sorulari.ppt -)

 Yazının planını çıkarınız. (Giriş-gelişme-sonuç bölümleri)

 Makalelerde Kaynak Gösterme Yöntemleri

 Aktarma/ Atıf Yapma

1. Metin İçinde Atıf Yapma: (APA Yöntemi)

 Bayındır soyadlı bir yazarın kitap ya da makalesine atıf; (Bayındır, 2001: 135)

Oğuz soyadlı bir yazarın yayın tarihi belirsiz bir kitap ya da makalesine atıf; (Oğuz, t.y.: 68- 70)

 Bir kitap veya makalenin tümüne yapılan atıf; (Altaylı,1998)

 Bir yazarın aynı yıl yayımlanan birden çok eserine yapılan atıf;

(Ceylan, 2004a: 11), (Ceylan, 2004b: 217), (Ceylan, 2004c: 134), (Ceylan, 2004ç: 66).

 2. Metin Altında Atıf Yapma (MLA Yöntemi)

Referans dipnotlarında, ilgili kaynağa ilk kez referans veriliyorsa, bu referansta, eserle ilgili mevcut bibliyografik bilgilerin tümü sırasıyla yer alır: Yazar adı ve soyadı, eser adı, yayına hazırlayan  (veya editör),  çeviren veya  çizer  adı  ve  soyadı,  cilt,  baskı  sayısı,  seri  adı,  yayın yeri, yayınevi, yayın tarihi), cilt numarası ve sayfa numaraları.

 Makale Adı: Makale yazarı/yazarlarının adından sonra virgül konur. Virgülden sonra makale adı,  çift  tırnak  içinde  verilir. Makale  adından  sonra  yine  virgül  konur.  Bunu  kitap  adı  gibi yazılan süreli yayının adı izler

 Kaynakça:   Kaynakçada   atıf   yapılan   kaynaklarla   ilgili   olarak   dipnotlarda   verilen   tam bibliyografik  kimlikler,  kaynakçaya  da  aynen  yansıtılır.  Ancak,  kaynakçada,  kaynakların yazarlarının soyadı en başa alınarak büyük harfle yazılır. Soyadı ile ad arasına virgül konulur. Kaynakça  kitap  ise,  kitabın  adı  (koyu  harflerle),  Basım  yeri,  Kurum/Yayınevi,  Basım  yılı yazılır. Çeviri kitapsa, kitap adı ve Basım yeri arasında çevirenin adına da yer verilir. Makale ise,  yazar  soyadı  ve  adından  sonra  tırnak  içerisinde  makalenin  adı,  derginin  adı  (koyu harflerle), cilt, sayı, yıl ve sayfa numaraları verilir.

Kaynakçada yer alan kitaplar için, sayfa numaraları verilmez.

Ancak,  makalelerde,  makalenin  yayımlandığı  derginin  hangi  sayfaları  arasında  yer  aldığı belirtilir.

DENEME: Bir yazarın herhangi bir konudaki öznel fikirlerini ispatlama çabasına girmeden anlattığı yazılardır. Belli bir planı ve kuralı yoktur. Bu yüzden de anı, köşe yazısı gibi yazı türleriyle benzerlik gösterir.

Denemeciler üsluplarına özen gösterir ve edebi bir dil kullanırlar. Yazılarını kendileriyle konuşurmuş gibi yazarlar. Deneme kolay okunan ancak zor yazılan bir yazı türüdür. Deneme yazarının geniş bir birikime ve kültüre sahip olması gerekir.

KÖŞE YAZISI/FIKRA: Daha çok güncel ve siyasal olaylar hakkında yazılan kısa yazılardır. Fıkra yazarı görüşlerini kanıtlama amacı gütmez. Konuşma diliyle yazılır. Gazete ve dergilerde yayımlanır.

ELEŞTİRİ: Sanat eserlerini çeşitli yönleriyle ele alıp değerlendirmek, eserlerin iyi ve/ya kötü yanlarını belirlemek amacıyla yazılan yazılardır. Eleştiri yazısı yazmak üzerinde durulan eseri ve sanatçıyı haddinden fazla övmek ya da yermek anlamına gelmez. Eleştiri yazısını yazan eleştirmen kendi alanıyla ilgili gelişmeleri takip eden, birikimli biri olmalıdır. Eleştirinin, Marksist eleştiri, feminist eleştiri, psikanalitik eleştiri gibi türleri vardır.

 EDEBİ METİNLERİN İNCELENMESi:

Konu: “Yazıda anlatılan ne?” sorusunun cevabıdır. (Ya da öyküde anlatılan olay, durum ya da izlenim nedir?) Somut bir kavramdır.

Tema: Yazının bütününe hakim olan duygu, fikir ya da kavramdır. Soyut bir kavramdır. Temanın somut hale getirilmesiyle konu ortaya çıkar.

İleti: Yazarın okura iletmek istediği şeydir/mesajdır. Yazarın yazıyı neden yazdığının cevabıdır. Her okurun yazıdan alacağı intiba farklı olacağı için ileti cümlesi de farklı olacaktır.

 ANLATIM BİÇİMLERİ:

Açıklama

Tartışma

Öyküleme

Betimleme

Tanımlama

Karşılaştırma

Tanık Gösterme/Alıntılama

Örnekleme

Sayısal verilerden yararlanma