Dumansız fabrikanın görünmez işçileri
Gaziantep’te kadınlar fıstık çıtlatma, dantel, ayakkabıya boncuk işleme, kuruyemiş ayıklama, kazak üzerine boncuk dikme, sebze kurutma ve salça yapımı gibi birçok alanda ev eksenli çalışıyor ve kendini halen ‘ev hanımı’ olarak tanımlıyor. Ev eksenli çalışanlar ne işçi olduklarının ne de kapitalist sistemin dişlisi olduklarının farkındalar.
Özlem Bozyer
Uçan Süpürge Yerel Kadın Muhabirler Ağı, Bartın
26/08/2011
Çocukluğumdan beri yaşadığım ortamlarda dantel, kazak ve patik ören kadınlar görürdüm hep. Bu ördükleri kazakları, dantelleri satarlar ve neden sattıklarını sorduğumda “evin eksiklerini karşılamak için” derlerdi. Komşumuzun sağdığı sütleri peynir, yoğurt yapıp neden sattığını sorduğumda yine “evin eksiklerini karşılamak için” cevabını alırdım. O zaman herhalde kadının çalışmasının tek nedeni evine katkı sağlamak, diye düşünürdüm. Aradan on beş yıl geçti ve tekrar Gaziantep’te ev eksenli çalışan kadınlara aynı soruyu yönelttik. Ve yine o yanıtı aldık: “Evin eksikliğini karşılamak için.”
Gaziantep’in yoksulluğun ve ev eksenli çalışma oranının fazla olduğu Perilikaya, Düztepe ve Yeşilevler semtlerinde bir araştırma yaptık. 15 kadınla yüz yüze görüştük. İşte araştırmamızdan çıkan ilginç sonuçlar:
Gaziantep’te kadınlar fıstık çıtlatma (kırma), bastık sarma, dantel, Antep işi, ayakkabıya boncuk işleme, kuruyemiş ayıklama, kazak üzerine boncuk dikme, patlıcan ve biber kurutma ve salça yapımı gibi birçok alanda ev eksenli çalışıyor ve kendini halen ‘ev hanımı’ olarak tanımlıyor. Ev eksenli çalışanlar ne işçi olduklarının ne de kapitalist sistemin dişlisi olduklarının farkındalar.
Gaziantep’te ev eksenli çalışmada en çok yapılan iş Antep fıstığı çıtlatma işi. Fıstık kırma 3-70 yaş kuşağı çocuk, genç, yaşlı tüm kadınların uğraş alanına giriyor. Tüccarlar tarafından getirilen ve bizzat bu işle uğraşan iş yerlerine bırakılan kabuklu fıstıklar, ev eksenli çalışanlar tarafından alınıyor. Bir zembil fıstık 16 kg. 1 günde iki kişi 12 saat çalışarak bu işten 12 TL kazanıyor.
Kadınlar daha fazla fıstık kırma gayretinde. Bu yüzden ailenin bütün fertleri, özellikle de kız çocuklar fıstık kırma işiyle uğraşıyor. Tüccarlar zembil başına ne kadar fıstık geldiğini bildiğinden fıstıkların eksik olduğunu görürse bunu ücretten kesiyor.
Gelir dağılımına baktığımızda ortalama olarak aile başına 567 TL düşüyor. Ev eksenli çalışan kadınların çoğunun eşi işsiz, çalışanlar ise düşük ücretli vasıfsız işlerde. Kadınların bel, baş ve ayak ağrısı, ellerin uyuşması, göz ağrısı, eklem ağrıları gibi yaptıkları işlerden kaynaklanan birtakım sağlık sorunları olabiliyor. Ev eksenli çalışanların bir kısmının sağlık güvencesi yok.
İşle ilgili sorunları dile getirdiklerinde, ‘bir daha tekrarlanırsa iş verilmeyecek’ tehdidiyle karşı karşıya kalıyorlar. 1 TL için olsa dahi bu işi yapacaklarını ve yapmaya mecbur olduklarını belirtiyorlar. Çocuklarının küçük olmasından dolayı başka işte çalışamadıklarını, ev eksenli işe mecbur olduklarını söylüyor kadınlar. Çok emek harcayıp az ücret alıyorlar.
Haberin devamı için: http://www.ucansupurge.org/turkce/index2.php?Hbr=303
‹ Kadınların Kaleminden Bu Sefer “Mor” Akacak AB Kadın Gündeminde de Şiddet Var ›