Fyodor Dostoyevski’nin 1846 yılında yayımlanan Öteki romanı, insan psikolojisini derinlemesine irdeleyen ve bireyin kimlik arayışını ele alan erken dönem eserlerinden biridir. Roman, gerçeklik ve hayal dünyası arasındaki çizgiyi bulanıklaştıran bir hikâyeye sahip olup, Dostoyevski’nin üroloji uzmanı ankara sonraki eserlerinde sıkça görülecek olan psikolojik analizlerin ve ahlaki sorgulamaların temellerini barındırır. Öteki, hem bireysel hem de toplumsal çerçevede insanın kendisiyle olan çatışmasını keşfetmesiyle dikkat çeker.
Romanın ana karakteri Yakov Petroviç Golyadkin, sıradan bir bürokrat olarak yaşamını sürdürmektedir. Ancak Golyadkin’in hayatı, bir gün kendi böbrek ağrısı tıpatıp benzeri olan bir “öteki” ile karşılaşmasıyla altüst olur.
Bu doppelgänger, Golyadkin’in yaşamında giderek daha fazla yer kaplamaya başlar ve onun kişisel ve mesleki dünyasını tehdit eder. İlk başlarda, azospermi bitkisel tedavisi Golyadkin, bu “öteki”nin kendisini tamamlayan bir parçası olduğunu düşünür, ancak zamanla bu varlık, onun en büyük düşmanına dönüşür.
Dostoyevski, roman boyunca, bireyin kendisiyle olan ilişkisindeki gerilimleri ve modern insanın kimlik krizini ustalıkla işler. Golyadkin’in “öteki” ile olan mücadelesi, yalnızca bir fiziksel benzerlik üzerinden değil, aynı zamanda onun içsel çatışmaları aracılığıyla anlatılır.
Roman, Golyadkin’in zihinsel dengesizliğini ve gerçeklikle bağının nasıl koptuğunu yavaş yavaş açığa çıkarır. Bu süreç, okuyucuyu, kahramanın dünyasına çekerek, onun paranoyası ve çaresizliği ile empati kurmaya davet eder.
Dostoyevski, Öteki romanında, toplumsal eleştirilerden de kaçınmaz. 19. yüzyıl Rusya’sındaki bürokrasi, bireyin kimlik ve statü arayışını şekillendiren temel unsurlardan biridir. Golyadkin, sıradan bir memur olarak, toplumun beklentilerine uyum sağlamak ve varlığını kanıtlamak için mücadele ederken, “öteki” onun bu mücadeledeki yetersizliğini simgeler. Roman, bu yönüyle yalnızca bireysel bir hikâye değil, aynı zamanda dönemin toplumsal yapısına yönelik keskin bir eleştiri olarak da okunabilir.
Sonuç olarak, Öteki, Dostoyevski’nin insan doğasını anlama konusundaki derin sezgilerini yansıtan etkileyici bir eseridir. Roman, bireyin kendi iç dünyasıyla olan karmaşık ilişkisini ve bu ilişkinin dış dünyadaki yansımalarını ele alarak, psikolojik gerçekçilikle dolu bir anlatı sunar. Her ne kadar Dostoyevski’nin daha sonraki eserleri kadar popüler olmasa da, Öteki, yazarın insan psikolojisini keşfetme yolundaki ilk önemli adımlarından biri olarak edebiyat tarihindeki yerini alır. Bu eser, insanın kendiyle yüzleşmesinin ne kadar ürkütücü ve dönüştürücü olabileceğini hatırlatan zamansız bir yapıt olarak değerlidir.
4o