Category: Deneme Yazıları

Kaygıyı korkudan ayıran temel niteliklerden biri onun zamana yayılmış, zamanın ilerleyişine içkin biçimde her an bireyde titreşen ancak hiçbir zaman bir patlama yahut tepki biçiminde duyumsanamayan bir gerçeklik oluşudur. O, yalnızca zamanın ilerliyor oluşuna dair farkındalıktan beslenir ve var olmak için korkunun aksine bir nesneye, bir talihsizliğe yahut tehdide gerek duymaz. O, yaşadığının, yaşadığı sürece…

Yontulmamış, çocuk kalmış, saf haliyle en yıkıcı duygulardan olan sevgi, muhtaç, savunmasız, küçük olana; yavru kedilere, mazlumlara, ihtiyarlara, sesi çıkmayanlara yönelir. Sevgi, karşısındaki varlıkta sevimliliğin bu kriterlerini bulamadığında, kendisini var edebilmek için, onu küçültmek yahut kendinden mahrum bırakmak vesilesiyle sokulabileceği bir boşluk yaratır. Halkın sevgisine boğulan kimseler ekseriyetle aynı halk tarafından öncesinde alabildiğine küçültülmüş, bir…

Yalnızlaştırma ve yabancılaştırma; kapitalizmin bireyleri sıkı çalışanlar, yarışmacılar, tüketiciler haline getirmek için kullandığı temel silahlar. Bu düşünce, 20-21. yüzyıl felsefe ve beşeri bilimler külliyatı dahilindeki; insan refahını, insani değerlere dair yozlaşmayı irdeleyen tüm çalışmaların satır aralarında okunan temel bir kavrayış olmakla birlikte, yakın mutsuzluk tarihi anlatısının da iskeleti. Bu kavramların kapitalizme teması ile birlikte ele…

İnsan binyıllar boyunca tanrılar için yaşadı. İnsan, yaklaşık yüz yıldır ‘’kendi’’ için yaşıyor. Binyıllar boyunca kitleleri tanrıların buyruğunu seslendirerek yönlendiren otorite artık bunu eşsizce, mutlak biçimde kendisi için var olmanın olanaklılığını seslendirerek yapıyor. Eşsiz olabileceklerine, arzularının mutlak biçimde kendilerine ait olduğuna inandırılan; otantisitenin olanaklılığı illüzyonuna kapılanların varlığı, Deleuze, Guattari, Foucault gibi post-yapısalcı düşünürler için toplumun,…

1- Arzu, nesnelere değil eylemlere yönelir. O, elde etmeye dair başarısızlıklardan yahut elde etmeleri takip eden hayal kırıklıklarından sorumlu tutulamaz. İlkin, arzuyu bir güdü olarak sınıflandırmak ve duygulardan ayrıştırmak gerek. İstek, eğilim, heves, motivasyon; başlamak yahut ulaşmaya dair güçlü bir dürtüyü tanımlamakta kesişen kavramların tümü, özne ve nesne arasındaki duygusal bağın niteliğini tanımlama yetkinliğine sahip…

Gerçekliğin gövdesinden budaklanmayan duygulanımlar, insanlık için eşsiz bir oyun ve deney sahası. Duygular spektrumunun olumsuz ucuna yerleştirmekte tereddüt etmediğimiz, yaşam deneyimi içerisinde yıkımın öncül yahut ardılı olan duygular dahi soyut yahut somut bir simülasyon tarafından gerçek yaşam deneyiminden soyutlandığında birer keyif unsuruna dönüşüyor. Üzülmek istemeyiz, ancak üzgün şarkılar dinlemekten zevk alırız; yüz metre yükseklikten yere…

Enayi, ona bahşedilen ne var ise diğerleri uğrunda harcar ve tükenerek yok olur. Reformistler, idealist düşünce insanları, adanmış ebeveynler ve askerler; başkaları yahut kendilerinden büyük olduklarına inandıkları bir fikrin peşine düşüp yarım kalmış hayat hikayeleri oluşturmuşlardır. Hiçbir şeyi kendileri için istemeyen bu insanlar bir başkasının sevgisi üzerinde de hak iddia edememiş, çoğu aşkın ne olduğunu…

Söz sanatlarının en masrafsızı benzetme olmalı. İmgelerin birbiriyle kurduğu anlam ilişkilerinin, çağrışımların üst üste yığılarak birbirini gizlediği havuz içerisinde gizli ve yorucu olmaktan en uzak olan o. İnsan zihninin dünyayı karşılaştırmalar ile kavrayan yapısı benzerlik ilişkilerini çağrışımlar dünyasının yüzeye en yakın kısmına yerleştiriyor. Bir imge yahut kavramın niteliklerini bir diğerine aktarmakla yapılan sıçrama, bu nitelikleri…

Kendisini psikoloji kliniğine girmeye ikna etmiş bireyin, var olduğunu iddia ettiği sorunun niteliğinden bağımsız olarak olumsuz duyumsamalar tarafından rahatsız edildiği rahatlıkla öngörülebilir. Bir psikoloji yahut psikiyatri kliniğine başvurmuş hasta; şikayeti ne olursa olsun, ona hangi psikoloji okulunun ilkeleriyle yaklaşılırsa yaklaşılsın, üzerinde durulan onun duyumsamalarının ‘’nedenleri’’. Hissettiklerimizin kağıt üzerinde ifade edilebilecek bir nedeni olduğu, psikolojiyi onu…

Ağırlık ve hafiflik kavramları, yaşamın anlamlılığı sorununu çevresinde düşünebileceğimiz bir dikotomi vaat ediyor. Ontolojik felsefeye ait kabul edilen bu iki kavram farklı düşünce adamları yahut öğretiler tarafından farklı nitelenir durumda. Bu kavramlara mevcut popülaritesini kazandıran ve onların en kapsamlı tanımını içeren anlatılar ise Kundera’nın Var Olmanın Dayanılmaz Hafifliği romanı ve Calvino’nun Hafiflik makalesi. İki yazar,…

Modern ruhbilimin giriştiği çabalar içerisinde belki de en yoğun olanı kişiye kendini öncelemeyi öğretmek. Birer ‘’people pleaser’’ olmaktan muzdarip olduğunu iddia eden milyonların ve bu milyonlar adına doğru değişimi sağlama görevini üstlenmiş yüzbinlerce ruh terbiyecisinin varlığı söz konusu. Buna paralel olarak, nasıl oluyorsa, her bireyin ‘’kişisel gelişim’’ çizgisi kronik bir memnun edici olmaktan kendine değer…

Bugüne kadar doğaya ve yaşam deneyimine dair birer sözcüğe indirgemeye cesaret ettiğimiz ne var ise insan için anlam ve kullanışlılık ifade eden nitelikleri ile kağıda düştü. Akıl yürütmenin vaat ettikleri sayesinde insanın doyumsuz anlama iştahının geçici doyum noktaları olan kavramlar ortaya çıktı. Bizden ayrı var olan tüm nesne ve olguları bu sayede insana yakın, insana…