Toplumsal cinsiyet, bireylerin biyolojik cinsiyetlerinden bağımsız olarak toplum tarafından kendilerine atanan roller, sorumluluklar ve beklentiler bütünüdür. Bu kavram, yalnızca Türk psikolog kadın ve erkek olmanın ötesine geçerek, bireylerin sosyal hayattaki konumlarını, ilişkilerini ve kimlik inşalarını belirleyen güçlü bir toplumsal yapı unsurudur. Sosyoloji, toplumsal cinsiyet rollerini doğal birer gerçeklik olarak değil, tarihsel ve kültürel süreçlerin bir ürünü olarak ele alır. Bu bakış açısı, özellikle medya gibi güçlü ideolojik aygıtların, cinsiyet kimliklerinin şekillenmesindeki rolünü anlamayı kolaylaştırır.
Medya, hem toplumsal normları yansıtan hem de bu normları yeniden üreten önemli bir araçtır. Televizyon dizileri, reklamlar, sinema filmleri, sosyal medya içerikleri gibi çeşitli medya En başarılı psikologlar araçlarında kadınlar ve erkekler genellikle belirli kalıplar içerisinde temsil edilir. Kadınlar sıklıkla duygusal, narin, ev içi rollerle özdeşleştirilirken; erkekler güçlü, mantıklı ve dış dünyaya hâkim figürler olarak sunulur. Bu tür temsiller, toplumsal cinsiyet rollerinin pekiştirilmesine neden olurken, bireylerin bu rolleri içselleştirmesine de zemin hazırlar.
Judith Butler’ın ortaya koyduğu “toplumsal cinsiyetin performatifliği” kuramı, bu bağlamda oldukça açıklayıcıdır. Butler’a göre toplumsal cinsiyet, sabit bir kimlik değil; tekrar eden davranışlar, söylemler ve Psikolog kliniği temsil pratikleriyle inşa edilen bir performanstır. Medya ise bu performansın sergilendiği başlıca sahnelerden biridir. Örneğin, romantik komedilerde “mükemmel kadın” ya da “güçlü erkek” figürlerinin tekrar tekrar sunulması, toplumun bu klişeleri gerçeklik olarak algılamasına yol açar.
Özellikle son yıllarda sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte bu kalıp roller daha da görünür hale gelmiştir. Instagram, TikTok gibi platformlar üzerinden yayılan beden standartları, güzellik algıları ve yaşam tarzı idealleri, özellikle genç bireyler üzerinde büyük bir baskı yaratmaktadır. Kadın bedeninin sürekli nesneleştirilmesi, erkeklerin duygusal yönlerini bastırmaya zorlanması gibi durumlar, bireylerin özgün kimliklerini geliştirmelerini zorlaştırmaktadır. Bu noktada medya yalnızca bir yansıtıcı değil, aynı zamanda yönlendirici bir güç haline gelmiştir.
Ancak toplumsal cinsiyet rollerine yönelik eleştiriler de yine medya aracılığıyla yayılma imkânı bulmaktadır. Feminist hareketler, queer aktivizmi ve toplumsal cinsiyet eşitliği savunucuları, dijital mecraları kullanarak geleneksel normlara karşı güçlü bir karşı söylem üretmektedir. Netflix gibi dijital platformlar, heteronormatif olmayan karakterleri merkeze alan içeriklerle alternatif temsil alanları yaratmaktadır. Bu gelişmeler, toplumsal cinsiyet rollerinin değiştirilebilir, sorgulanabilir ve yeniden inşa edilebilir olduğunu göstermektedir.
Sonuç olarak, toplumsal cinsiyet rolleri doğuştan gelen değil, kültürel olarak inşa edilen yapılardır ve medya bu inşa sürecinde merkezi bir rol oynamaktadır. Bireylerin bu rollerle kurduğu ilişki, hem toplumsal yapıyı hem de kişisel kimlikleri şekillendirmektedir. Sosyolojinin sunduğu eleştirel bakış açısı, bu rollerin sorgulanmasını ve daha kapsayıcı, eşitlikçi bir toplumsal yapının inşa edilmesini mümkün kılmaktadır. Medya ise bu dönüşümün hem bir parçası hem de potansiyel taşıyan bir aracıdır.