TERİMLER SÖZLÜĞÜ
Bu kitaptaki “ses ve gürültü”ye ilişkin terimlerin bir kısmı, kitabın birinci baskısının yayımlandığı yıllarda (1986) konunun yeni olması nedeniyle ilk kez kullanılmış olan terimlerdir. Daha önce kullanılmış olan teknik terimlerden; uygun bulunanlar bu kitapta da aynen kullanılırken, anlatmak istediği fiziksel kavramın karşılığını tam olarak veremediğine inanılan terimlerle, Türkçe karşılıkları daha önce kullanılmamış kavramlar için yeni teknik terimler önerilmiştir. Terimlerin Türkçeleştirilmesinde, kimi durumda sözcüklerin tam çevirisi yapılmamış, söz konusu kavramı verecek uygun Türkçe bir terimin bulunmasına özen gösterilmiştir. Önerilmiş olan bu yeni terimlerin pek çoğunun kitabın ilk baskısından bu yana geçen süre içerisinde yaygın olarak benimsendiği görüldüğünden, bu terimler kitabın ikinci baskısında da aynen kullanılmışlardır. Bunun yanı sıra, bu süre içerisinde çeşitli yayınlarda yer alan ve genel kabul gören bazı yeni teknik terimler de bu kitapta kullanılmıştır. Ayrıca, çok iyi bilinen ve yaygın olarak kullanılan (dolayısıyla bu kitapta da kullanılmış olan) “ses ve gürültü”ye ilişkin pek çok terim de, bütünlüğü sağlamak amacıyla, Türkçe – İngilizce ve İngilizce – Türkçe sözlük şeklinde hazırlanan bu kısımda verilmiştir.
TÜRKÇE DİZİN
Akustik güç (ses gücü) Acoustic power, sound power
Arı ses ( saf ton ) Pure tone
Arka plan gürültüsü (fon gürültüsü) Background noise
Atmosferik yutuş Atmospheric absorption
Ayarlama (düzey ayarlaması) Adjustment
Bariyer (gürültü perdesi) Barrier
Bant basıncı düzeyi Band pressure level
Bant genişliği Bandwidth
Beyaz gürültü White noise
Büyütme Magnification
Büyütme katsayısı Magnification factor
Çakışım Coincidence
Çakışım frekansı (kritik frekans) Coincidence frequency, critical frequency
Çınlama (yankılanım) Reverberation
Çınlama alanı (yankılanım alanı) Reverberant field
Çınlama süresi (yankılanım süresi) Reverberation time
Dağınık alan Diffuse field
Dalga boyu Wave length
Dalgalı gürültü Fluctuating noise
Dar bant gürültü Narrow band noise
Darbe gürültüsü Impulsive noise
Değerlendirme düzeyi Rating level
Direngenlik Stiffness
Doğal frekans Natural frequency
Dozimetre (gürültü dozu ölçer) Noise dose meter
Düzey Level
Düzey ayarlaması (ayarlama) Adjustment
Eş yükseklik eğrileri (eş ses yüksekliği eğrileri) Equal loudness curves, equal loudness contours
Eş yükseklik indeksi eğrileri Equal loudness index contours
Eşdeğer sürekli ses düzeyi (eşdeğer ses düzeyi) Equivalent continuous sound level
Etki altında (etkisinde) kalma Exposure
Etki altında kalma süresi Period of Exposure
Faz açısı Phase angle
Fon gürültüsü (arka plan gürültüsü) Background noise
Frekans Frequency
Frekans analizi Frequency analysis
Frekans dağılımı eğrisi (frekans spektrumu) Frequency spectrum
Geçiş rejimi Transient period
Geçiş rejimi titreşimleri Transient vibrations
Geniş bant gürültü Wide band noise
Genlik Amplitude
Genlik oranı Amplitude ratio
Gürültü Noise
Gürültü azalması Noise reduction
Gürültü azaltma kasayısı (NRC değeri) Noise reduction coefficient
Gürültü dozu Noise dose
Gürültü dozu ölçer (dozimetre) Noise dose meter
Gürültü göstergesi Noise indicator
Gürültü kaybı Insertion loss
Gürültü ölçütü Noise criteria
Gürültü ölçütü eğrileri (NC eğrileri) Noise criteria (NC) curves
Gürültü perdesi (bariyer) Barrier
Gürültü sınıflandırma eğrileri (NR eğrileri) Noise rating (NR) curves
Histeretik sönüm (yapısal sönüm) Hysteretic damping, structural damping
Hücre (kabin) Enclosure
İletim oranı (geçirgenlik) Transmissibility
İşitme eşiği Threshold of hearing, threshold of audibility
İşitme eşiği kayması Shift of hearing threshold
İşitme kaybı Hearing loss
Kabin (hücre) Enclosure
Kararlı gürültü Steady noise
Kararsız gürültü Unsteady noise
Karmaşık ses (kompleks ses) Complex and non – periodic sound
Kayıp faktörü Loss factor
Kesikli gürültü Intermittent noise
Kısmi hücre Partial enclosure
Kompleks ses (karmaşık ses) Complex and non – periodic sound
Kritik frekans (çakışım frekansı) Critical frequency, coincidence frequency
Kulak koruyucusu Ear protector
Kulak tıkacı Ear plug
Kütle kanunu Mass law
Maskeleme Masking
Merkez frekansı Center frequency
NC eğrileri ( gürültü ölçütü eğrileri ) Noise criteria (NC) curves
NR eğrileri ( gürültü sınıflandırma eğrileri ) Noise rating (NR) curves
NRC değeri (gürültü azaltma kasayısı) Noise reduction coefficient
Oda sabiti Room constant
Odyometre Audiometer
Oktav bandı Octave band
Periyodik ses Periodic sound
Periyot Periot
Plato yüksekliği Plato height
PNC eğrileri (yeğlenen gürültü ölçütü eğrileri) Preferred noise criteria (PNC) curves
Rezonans Resonance
Rms değer (karesel ortalamanın karekökü) Root mean square (rms) value
Sabit bant genişliği Constant bandwidth
Sabit yüzdeli bant genişliği Constant percentage bandwidth
Saf ton (arı ses) Pure tone
STC değeri (ses iletim sınıfı) Sound transmission class
SEL değeri (ses etkilenim düzeyi) Sound exposure level, SEL
Serbest alan (serbest ses alanı) Free field
Serbest alan odası (yankısız oda) Anechoic chamber
Serbest titreşimler Free vibrations
Ses Sound
Ses alanı Sound field
Ses azaltma odası Attenuating chamber, plenum chamber
Ses basıncı Sound pressure
Ses basıncı düzeyi Sound pressure level
Ses düzeyi Sound level
Ses düzeyi ölçer Sound level meter
Ses etkilenim düzeyi (SEL değeri) Sound exposure level, SEL
Ses geçirme katsayısı (ses iletim katsayısı) Transmission coefficient
Ses geçiş kaybı (ses iletim kaybı) Transmission loss
Ses gücü (akustik güç) Sound power, acoustic power
Ses gücü düzeyi Sound power level
Ses iletim katsayısı (ses geçirme katsayısı ) Transmission coefficient
Ses iletim kaybı (ses geçiş kaybı) Transmission loss
Ses iletim sınıfı (STC değeri) Sound transmission class
Ses şiddeti Sound intensity, intensity
Ses şiddeti düzeyi Sound intensity level, intensity level
Ses yalıtımı Sound isolation
Ses yansıması Sound reflection
Ses yayılması Sound propagation
Ses yutma katsayısı Absorption coefficient, sound absorption coefficient
Ses yutumu (yutum) Absorption, sound absorption
Ses yüksekliği Loudness
Ses yüksekliği düzeyi (yükseklik düzeyi) Loudness level
Ses yüksekliği indeksi (yükseklik indeksi) Loudness index
Sönüm Damping
Sönüm katsayısı Damping coefficient
Sönüm oranı Damping ratio
STC değeri (ses iletim sınıfı) Sound transmission class
Susturucu Muffler, silencer
Sürekli gürültü Continuous noise
Sürekli rejim Steady state
Sürekli rejim titreşimleri Steady state vibrations
Tepe değeri Peak value
Ters kare kanunu Inverse square law
Titreşim yalıtıcı Vibration isolator
Titreşim yalıtımı Vibration isolation
Uyarı Excitation
Uzak alan Far field
Yakın alan Near field
Yalıtım yüzdesi Percentage isolation
Yankı Echo
Yankılanım (çınlama) Reverberation
Yankılanım alanı (çınlama alanı) Reverberant field
Yankılanım süresi (çınlama süresi) Reverberation time
Yankısız oda (Serbest alan odası) Anechoic chamber
Yapısal sönüm (histeretik sönüm) Structural damping, hysteretic damping
Yay katsayısı Spring constant
Yayılma Propagation
Yayılma hızı Velocity of propagation
Yeğlenen gürültü ölçütü eğrileri (PNC eğrileri) Preferred noise criteria (PNC) curves
Yönelme Directivity
Yönelme indeksi Directivity index
Yönelme katsayısı Directivity factor
Yutum (ses yutumu) Absorption, sound absorption
Yükseklik düzeyi (ses yüksekliği düzeyi) Loudness level
Yükseklik indeksi (ses yüksekliği indeksi) Loudness index
Zorlanmış titreşimler Forced vibrations
İNGİLİZCE DİZİN
Attenuating chamber Ses azaltma odası
Absorption (sound absorption) Ses yutumu, yutum
Absorption coefficient (sound absorption coefficient) ses yutma katsayısı
Acoustic power (sound power) Akustik güç, ses gücü
Adjustment Ayarlama (düzey ayarlaması)
Amplitude Genlik
Amplitude ratio Genlik oranı
Anechoic chamber Yankısız oda, serbest alan odası
Atmospheric absorption Atmosferik yutuş
Audiometer Odyometre
Background noise Arka plan gürültüsü, fon gürültüsü
Band pressure level bant basıncı düzeyi
Bandwidth Bant genişliği
Barrier bariyer, gürültü perdesi
Center frequency Merkez frekansı
Coincidence Çakışım
Coincidence frequency (critical frequency) Çakışım frekansı, kritik frekans
Complex and non- periodic sound Karmaşık ses, kompleks ses
Constant bandwidth Sabit bant genişliği
Constant percentage bandwidth Sabit yüzdeli bant genişliği
Continuous noise Sürekli gürültü
Critical frequency (coincidence frequency) Kritik frekans, çakışım frekansı
Damping Sönüm, sönümleme
Damping coefficient Sönüm katsayısı
Damping ratio Sönüm oranı
Diffuse field Dağınık alan
Directivity Yönelme
Directivity factor Yönelme katsayısı
Directivity index Yönelme indeksi
Ear plug Kulak tıkacı
Ear protector Kulak koruyucusu
Echo Yankı
Enclosure Hücre, kabin
Equal loudness curves (equal loudness contours) Eş yükseklik eğrileri, eş ses yüksekliği eğrileri
Equal loudness index contours Eş yükseklik indeksi eğrileri
Equivalent continuous sound level Eşdeğer sürekli ses düzeyi (eşdeğer ses düzeyi)
Excitation uyarı
Exposure Etki altında (etkisinde) kalma
Far field Uzak alan
Fluctuating noise Dalgalı gürültü
Free field Serbest alan, serbest ses alanı
Free vibrations Serbest titreşimler
Frequency Frekans
Frequency analysis Frekans analizi
Frequency spectrum Frekans dağılımı eğrisi, frekans spektrumu
Forced vibrations Zorlanmış titreşimler
Hearing loss İşitme kaybı
Hysteretic damping (structural damping) Histeretik sönüm, yapısal sönüm
Impulsive noise Darbe gürültüsü
Insertion loss Gürültü kaybı
Intensity (sound intensity) ses şiddeti
Intensity level (sound intensity level) Ses şiddeti düzeyi
Intermittent noise Kesikli gürültü
Inverse square law Ters kare kanunu
Level Düzey
Loss factor Kayıp faktörü
Loudness Ses yüksekliği
Loudness index Yükseklik indeksi, ses yüksekliği indeksi
Loudness level Ses yüksekliği düzeyi, yükseklik düzeyi
Magnification Büyütme
Magnification factor Büyütme katsayısı
Masking Maskeleme
Mass law Kütle kanunu
Muffler (silencer) Susturucu
Narrow band noise Dar bant gürültü
Natural frequency Doğal frekans
Near field Yakın alan
Noise Gürültü
Noise criteria Gürültü ölçütü
Noise criteria (NC) curves Gürültü ölçütü eğrileri, NC eğrileri
Noise dose Gürültü dozu
Noise dose meter Dozimetre, gürültü dozu ölçer
Noise indicator Gürültü göstergesi
Noise rating (NR) curves Gürültü sınıflandırma eğrileri, NR eğrileri
Noise reduction Gürültü azalması
Noise reduction coefficient Gürültü azaltma katsayısı (NRC değeri)
Octave band Oktav bandı
Partial enclosure Kısmi hücre
Peak value Tepe değeri
Percent isolation Yalıtım yüzdesi
Period Periyot
Period of exposure Etki altında kalma süresi
Periodic sound Periyodik ses
Phase angle Faz açısı
Plato height Plato yüksekliği
Plenum chamber (attenuating chamber) Ses azaltma odası
Preferred noise criteria (PNC) curves Yeğlenen gürültü ölçütü eğrileri, PNC eğrileri
Propagation Yayılma
Pure tone Arı ses, saf ton
Rating level Değerlendirme düzeyi
Resonance Rezonans
Reverberant field Çınlama alanı (yankılanım alanı)
Reverberation Çınlama (yankılanım)
Reverberation time Çınlama süresi (yankılanım süresi)
Room constant Oda sabiti
Root mean square value (rms value) Karesel ortalamanın karekökü, rms değer, efektif değer, karelerinin ortalamasının karekökü
Shift of hearing treshold İşitme eşiği kayması
Silencer (muffler) Susturucu
Sound Ses
Sound absorption (absorption) Ses yutumu
Sound absorption coefficient (absorption coefficient) Ses yutma katsayısı
Sound exposure level (SEL) Ses etkilenim düzeyi, SEL değeri
Sound field Ses alanı
Sound intensity Ses şiddeti
Sound intensity level Ses şiddeti düzeyi
Sound isolation Ses yalıtımı
Sound level Ses düzeyi
Sound level meter Ses düzeyi ölçer
Sound power (acoustic power) ses gücü, akustik güç
Sound power level Ses gücü düzeyi
Sound pressure Ses basıncı
Sound pressure level Ses basıncı düzeyi
Sound propagation Ses yayılması
Sound reflection Ses yansıması
Sound transmission class Ses iletim sınıfı (STC değeri)
Spring constant Yay katsayısı
Steady noise Kararlı gürültü
Steady state Sürekli rejim
Steady state vibrations Sürekli rejim titreşimleri
Stiffness Direngenlik
Structural damping (hysteretic damping) Yapısal sönüm, histeretik sönüm
Transient period Geçiş rejimi
Transient vibrations Geçiş rejimi titreşimleri
Transmissibility İletim oranı, geçirgenlik
Transmission loss Ses iletim kaybı (ses geçiş kaybı)
Threshold of hearing (threshold of audibility) İşitme eşiği
Unsteady noise Kararsız gürültü
Velocity of propagation Yayılma hızı
Vibration isolation Titreşim yalıtımı
Vibration isolator Titreşim yalıtıcı
Wave length Dalga boyu
White noise Beyaz gürültü
Wide band noise Geniş bant gürültü