ODTÜ’nün At Kestaneleri Kurtarılabilir mi?

Kampüsümüz peyzajının önemli bir unsuru at kestanesi ağaçları. Neredeyse ODTÜ ile yaşıtlar. Özellikle A-1 ve A-4 kapılarından giren mensuplarımızı ve misafirlerimizi “ODTÜ’ye hoşgeldiniz” edasıyla selamlarlar yol boyu.

Uzun ömürlü ağaçlar ve şehir peyzajında sıklıkla kullanılırlar. Görkemlidirler. Çiçeklenme döneminde ayrı bir güzelliğe bürünürler. Meyve dönemlerinde kestaneler ağaç sevdalılarına “toplayın ve ekin Anadolun’nun bozkırlarına bizi” dercesine davetkârdırlar.

Lakin son 8-10 yıldır bir illettir yapıştı yakalarına. Kampüsün, şehrin hatta farklı şehirlerin at kestaneleri hastalandılar bir bir. Yapraklar kuruyor ve erkenden dökülüyorlar. Ağaçların bünyesi zayıf düşüyor ve ölüyorlar zamansız. Yapılan “araştırmalar” derman olmadı dertlerine.

Son bir kaç yıldır kampüs içerisinde hastalığa yenik düşen ağaçlar kurudukları için kesilmeye başlandı. Bu yıl da epey bir kestane ağacı kesilecek gibi görünüyor. Eğer tedbir alınmazsa zamanla kestane ağaçlarının tamamı ölecek ve ODTÜ’nün eski fotoğraflarında görülebilen birer anıdan ibaret kalacaklar.

Hastalık aslında fizyolojik sebeplere dayanıyor.  Bir bakteri, mantar yada virüs kaynaklı değil, dolayısıyla bulaşıcı da değil. Büyük ihtimalle yol tuzlama çalışmaları toprağın yapısını bozmakta ve ağaçlara zarar vermekte. Çünkü kestaneler tuzu hiç sevmiyorlar. Ülkemizde konuyla ilgili çalışma yok ama farklı ülkelerde konuyla ilgili araştırmalar var. Hastalık Yaprak Kavrulması (Leaf Scorch) olarak adlandırılmakta literatürde.

Peki at kestaneleri kurtarılabilir mi?

Tabiki evet…. Nasıl mı? Birazcık ağaçlara hastalıkla mücadelerinde yardımcı olarak. Dirençlerini artırarak. Bunun için yapılacak ilk şey sulama. İkinci olarak da kuru ve kurumaya yüz tutmuş dalların budanması.

Olumsuz çevre ve iklim koşullarının etkisiyle zayıf düşen ağaçlar yaz aylarında sulanarak bağışıklık sistemleri güçlendirebilir ve zor koşullara dayanmalarına yardımcı olunabilir. Sulamanın bu hastalığın çaresi olduğunun ispatı da var kampüs içerisinde. Yeşil alan sulamaları yapılan yerlerdeki kestane ağaçlarında hastalık etkili olamamakta, ağaçlar capcanlı gelişimlerine devam etmektedirler.

Özetle 15 Haziran-15 Eylül arasında ayda 3 sulama ile, her yıl toplam 9 sulama ile ODTÜ peyzajına ayrı bir güzellik katan at kestanelerimizi kurtarabilir, önceki nesillerin bizlere bıraktığı bu doğal güzelliği bizden sonraki nesillere miras bırakabiliriz.

Hastalığın semptomları ve hastalıkla mücadele konusunda aşağıdakı linkler incelenebilir.

http://plantclinic.cornell.edu/factsheets/physiologicalleafscorch.pdf

https://extension2.missouri.edu/g6881

http://www.mortonarb.org/trees-plants/tree-and-plant-advice/horticulture-care/leaf-scorch

https://books.google.com.tr/books?id=uz_JS112w_kC&pg=PA120&lpg=PA120&dq=horse+chestnut+tree+leaf+scorch&source=bl&ots=lzKg7BoFuK&sig=98O9Po91xT9hUIzT7tbBDmBccWY&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwin7dHH1bfUAhUHiRoKHdm2AHU4ChDoAQgrMAI#v=onepage&q=horse%20chestnut%20tree%20leaf%20scorch&f=false (Sayfa 120)

http://edis.ifas.ufl.edu/st061